Ακολουθούν οι σύνδεσμοι ανά ενότητα:
1ο. ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΤΑΡΙ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 24 - Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Α.Ε.Κ.
2ο. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ - Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΤΗΣ Α.Ε.Κ.
3ο. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ - Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΠΡΟΟΔΟΣ»
4ο. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Κ. ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΙΩΑΚΕΙΜ Γ'
5ο. Η ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
6ο. Η ΑΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΙΚ. ΣΠΑΝΟΥΔΗ
“Απόσπασμα από το βιβλίο (σελ. 35-37) του φιλόλογου – ιστορικού Κυριάκου Χήνα,
για τον Κωνσταντίνο Σπανούδη”
Η ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
ΤΟΥ ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1922
Το 1914, ιδρύεται, στην Πόλη, Σύνδεσμος Ελλήνων Συντακτών, στον οποίο μετέχει και ο Σπανούδης. Αν και με τη διεύθυνση της εφημερίδας δεν είχε επαρκή χρόνο, για ενεργό προσφορά, σε συλλογικότητες της ομογένειας, εντούτοις, πολλές οργανώσεις επένδυαν στο κύρος, έστω και της απλής συμμετοχής του.
Στην Αλληλογραφία του Βενιζέλου υπάρχει σημείωμά του, με το οποίο εντέλλεται ο Σπανούδης να μεταβεί σε Χίο-Μυτιλήνη-Σάμο, είναι όμως τόσο συνοπτικό, ώστε δεν δίνει ακριβείς πληροφορίες, για τον (προφανώς πολιτικό-κομματικό) σκοπό της περιοδείας.
Με την ανακωχή, που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 1918, στο λιμάνι του Μούδρου, οι συμμαχικές δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο της Πόλης και των Στενών. Έτσι, ποδηγέτησαν τις εξελίξεις στην Πόλη, με την κυριαρχία τους, από τις 13 Νοεμβρίου 1918, μέχρι τις 6 Οκτωβρίου 1923. Τη νέα αυτή πραγματικότητα εκμεταλλεύτηκαν οι Έλληνες. Στις 14 Νοεμβρίου 1918, το θωρηκτό "Αβέρωφ" και τα αντιτορπιλλικά "Ιέραξ", “Αετός" και "Πάνθηρ” διαπλέουν τον Βόσπορο και αγκυροβολούν μπροστά στα σουλτανικά ανάκτορα του Ντολμά Μπαχτσέ. Σύσσωμη η ομογένεια πανηγυρίζει, σε όλη την Πόλη και ανάλογα είναι τα θριαμβικά άρθρα του Σπανούδη και των άλλων δημοσιογράφων. Στο Συμμαχικό Στρατηγείο, το οποίο μετεγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, συμμετείχε και ελληνική Στρατιωτική Αποστολή (με αρχηγό τον Γεώργιο Κατεχάκη, ήρωα των μακεδονικών αγώνων, αργότερα υπουργό των Φιλελευθέρων).
Η "Ένωσις του Αλυτρώτου Ελληνισμού, μετά της μητρός Ελλάδος" εξέδωσε ψήφισμα, στις 16 Μαρτίου 1919, το οποίο υπογράφηκε από χιλιάδες κόσμου, στους ενοριακούς ναούς της πρωτεύουσας, απαιτώντας την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό. Τον Μάιο του 1919, δημιούργησε νέο εκρηκτικό ενθουσιασμό η συμβολική επίσκεψη του Αρχιστράτηγου Λεωνίδα Παρασκευόπουλου, στην Αγία Σοφία και στο Πατριαρχείο. Ο "Εθνικός Σύνδεσμος Κωνσταντινουπόλεως” έστειλε ευχαριστήριο ψήφισμα, προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το οποίο υπέγραψαν 117 Εφοροεπιτροπές και Σύλλογοι της Πόλης.
Ο Δημήτρης Καμούζης αναφέρει, για την εορτή που διοργανώθηκε το 1920, προς τιμήν του δημοσιογράφου και εκδότη Σταύρου Βουτυρά, ότι: "Ανάμεσα στα μέλη της οργανωτικής επιτροπής συγκαταλέγονταν και άλλες ηγετικές φυσιογνωμίες της Επιτροπής της Εθνικής Αμύνης, όπως οι : Κ. Σπανούδης, Κ. Γεράρδος, Α. Καλωταίος, Π. Κεσίσογλου, Ι. Κεχαγιόγλου και Ν. Μαργαρίτης.
Ενώ η Συνθήκη των Σεβρών του 1920 (28 Ιουλίου ή 10 Αυγούστου, με το νέο ημερολόγιο) συνιστούσε παταγώδη θρίαμβο-δικαίωση, για τους ελληνικούς οραματισμούς, δημιουργώντας την "Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών” (αν και δεν εφαρμόστηκε ποτέ), στους όρους της υπήρχε διάταξη, με την οποία η Πόλη δεν παραχωρούνταν στους Έλληνες. Αυτή η ρύθμιση μετρίαζε, ασφαλώς, τις προσδοκίες των εκεί ομογενών. Οι ελληνικές διεκδικήσεις επικεντρώνονταν, σε αυτή τη χρονική περίοδο, στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών, για την παγίωση της κυριαρχίας στη Σμύρνη και τα παράλια της Μικράς Ασίας.
Ο Σπανούδης συμμετέχει, ενεργά, στη διαμόρφωση του Ψηφίσματος, το οποίο υπέγραψαν δεκάδες Σωματεία και χιλιάδες Κωνσταντινουπολίτες, στις 22 Νοεμβρίου / 5 Δεκεμβρίου 1920 (λίγες ημέρες μετά την εκλογική επικράτηση των αντιβενιζελικών) ημέρα του Δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, για την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου. Στο κείμενο, υπάρχει η απαιτητική έκκληση, να μην επιστρέψει ο Κωνσταντίνος, επειδή έτσι οι Μεγάλοι θα στραφούν εναντίον των ελληνικών Δικαίων, λόγω της φιλογερμανικής στάσης του, στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Δημοψήφισμα, οι βενιζελικοί απέχουν και το αποτέλεσμα καταγράφει το ποσοστό του 98% υπέρ της επανενθρόνισης.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1921, με άρθρο στην εφημερίδα του, ο Σπανούδης προσφέρει μια αναπάντεχη στήριξη, στον Αριστείδη Στεργιάδη: "Ο Στεργιάδης να πάει στο Λονδίνο ως διαπραγματευτής. Εμπνέει εμπιστοσύνη. Εις αυτόν, οι Σύμμαχοι βλέπουν Ελλάδα-Κράτος νόμου". Πρόκειται για τον Ύπατο Αρμοστή της Σμύρνης, κατά τη διάρκεια της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή, ο οποίος είχε αντιμετωπίσει την πάνδημη κατακραυγή των Σμυρναίων, για σκληρή αντιπατριωτική συμπεριφορά. Προφανώς, δεν είναι συμπτωματική η στήριξη του Σπανούδη στον Στεργιάδη και σχετίζεται με την εμπιστοσύνη, που εξακολουθούσε να έχει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, προς τον Ύπατο Αρμοστή της Σμύρνης, παρά τις επιμέρους επιφυλάξεις του.
Με την κατάρρευση του Μετώπου στη Μικρά Ασία, την ανακωχή των Μουδανιών (μεταξύ άλλων, προσδιορίζει τον Έβρο, ως τη συνοριακή γραμμή των δύο χωρών) και την αναμενόμενη επανάκαμψη των Τούρκων, στην Κωνσταντινούπολη, η οικογένεια Σπανούδη έκρινε, ότι θα στοχοποιούνταν από σκληροπυρηνικούς οθωμανικούς παράγοντες και αποφάσισε, στο τέλος του 1922, τη μετεγκατάσταση στην Αθήνα. Ειδικά, μετά τα καυστικά αντιτουρκικά άρθρα του, το 1921, ακυρωνόταν κάθε σκέψη παραμονής στην Πόλη και χαρακτηριστική είναι η πληροφορία του Δημήτρη Καμούζη, για δημοσίευμα εφημερίδας, στις 21/4/1922 : “Ο “Χρόνος” ανέφερε, ότι το ζήτημα των Αμυνιτών είχε συζητηθεί, στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση στην Άγκυρα και είχε αποφασιστεί η κατάρτιση καταλόγων, με τα ονόματα των Ρωμιών, που συμμετείχαν στις δραστηριότητες της οργάνωσης, ώστε να λογοδοτήσουν, σύμφωνα με τις κεμαλικές αρχές, για τα εγκλήματά τους κατά του κράτους, μετά το τέλος του πολέμου". Δεν επρόκειτο, λοιπόν, για αβάσιμο φόβο, αλλά για μια αναμενόμενη σκληρή τιμωρία.
Ήταν το τέλος μιας υπέροχης ζωής, στη γενέτειρα γη, με την εύχυμη δημιουργικότητα, μέσα στην ανθούσα ομογένεια. Ο Σπανούδης και η οικογένειά του αξιολόγησαν ως πιο ρεαλιστική λύση τη μετεγκατάσταση στην Αθήνα, αν και, ιδιαίτερα μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης (24-1-1923), είχαν το νομότυπο δικαίωμα να παραμείνουν στην Πόλη. Ο καθηγητής Νικόλαος Ουζούνογλου αναφέρει, ότι όσοι ήταν μόνιμοι κάτοικοι της Πόλης, πριν από την 30ή Οκτωβρίου 1918, ανεξάρτητα από την υπηκοότητά τους, εξαιρούνταν της συμφωνίας της Ανταλλαγής (η οποία ήταν μέρος της Συνθήκης της Λωζάνης).
Δυστυχώς, όμως, αυτή η οικογένεια, όπως και όσες άλλες έφυγαν, με τη θέλησή τους, έμειναν οικονομικά ακάλυπτες, καθώς, ούτε βοήθεια, από την ελληνική κυβέρνηση αποκόμισαν (επειδή, τυπικά, δε θεωρήθηκαν ως πρόσφυγες, αφού έφυγαν με τη θέλησή τους), ούτε τα οφέλη των Ανταλλάξιμων καρπώθηκαν, αφού δεν προσμετρήθηκαν σε αυτή την κατηγορία. Ο Σπανούδης, φεύγοντας, πρόλαβε να παραχωρήσει την περιουσία του, στο Αγιομετοχικό Μετόχι του Φαναρίου.
Με την επιφύλαξη της εύλογης δυσχέρειας να υπάρξουν ακριβείς μετρήσεις, υπολογίζεται, ότι, κατά την τριετία 1922 – 1924, έφυγαν από την Πόλη 155.000 Έλληνες, εκ των οποίων 60.000 Έλληνες Υπήκοοι και 40.000 Μη Ανταλλάξιμοι.
Με την εγνωσμένη εγκυρότητά του, ο καθηγητής Νικόλαος Ουζούνογλου αναφέρει, ότι, το 1918, το 30% του πληθυσμού της Πόλης (1 εκατομμύριο) ήταν Έλληνες, ενώ, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, έμειναν εκεί 125.000 Έλληνες. Και επεξηγεί : "Η συντριπτική αυτή μείωση, πάνω από 50%, οφειλόταν στο ότι η κυβέρνηση της Άγκυρας επέβαλε, ως όρια της εξαίρεσης από την Ανταλλαγή πληθυσμών, αυτά της Μητροπολιτικής Δημαρχίας, αντί της Νομαρχίας, που όριζε το γαλλικό κείμενο (ίσχυε, σε περίπτωση αμφιβολίας). Με τον τρόπο αυτό, εξαναγκάστηκαν σε ξεριζωμό πολλές Κοινότητες, ανατολικά και δυτικά των δύο ακτών του Βοσπόρου, που βρισκόταν πάνω από 7-8 χιλιόμετρα, από τα παράλια. Μια άλλη αιτία ήταν η απαγόρευση της επιστροφής περίπου 30.000-40.000 Κωνσταντινουπολιτών, που είχαν ταξιδέψει, με διαβατήρια του Οθωμανικού Κράτους. Επίσης, αρκετοί έφυγαν, επειδή υπέβοσκε φόβος, ότι, με την επανάκτηση της Πόλης, από τους Τούρκους, θα επαναλαμβανόταν το “Ολοκαύτωμα της Σμύρνης”.
Ακόμη και μία αυθαίρετη παράνομη πράξη, γιατί αυτοί πληρούσαν τους όρους της Σύμβασης Ανταλλαγής Πληθυσμών (άρθρο 2), περί εξαίρεσής τους, από την Ανταλλαγή. Το τουρκικό κράτος, έκτοτε, τους θεωρούσε «φυγάδες» (συχνά που αναφέρονται στον χαρακτηρισμό «απόντες», ενώ η ακίνητη περιουσία τους καταγράφηκε από την Τουρκία και δημιουργήθηκε.
04 Ιούνη 2022
«πουθενάδες».
