Ακολουθούν οι σύνδεσμοι ανά ενότητα:
1ο. ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΤΑΡΙ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 24 - Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Α.Ε.Κ.
2ο. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ - Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΤΗΣ Α.Ε.Κ.
3ο. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ - Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΠΡΟΟΔΟΣ»
4ο. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Κ. ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΙΩΑΚΕΙΜ Γ'
5ο. Η ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
6ο. Η ΑΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΙΚ. ΣΠΑΝΟΥΔΗ
7ο. Ο Κ. ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1922
8ο. Η ΠΡΟΦΗΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΙΩΑΚΕΙΜ Γ' ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΥΣ
9ο. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
«Απόσπασμα από το βιβλίο (σελ. 47-49) του φιλόλογου – ιστορικού Κυριάκου Χήνα,
για τον Κωνσταντίνο Σπανούδη»
Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΣΠΑΝΟΥΔΗ ΣΤΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΕΙΡΗΝΗΣ (1919)
Μετά τη λήξη του «Μεγάλου Πολέμου» 1914-1918 και την επικράτηση της Αντάντ επί της Γερμανίας,προετοιμάζεται το Συνέδριο για να προσδιορίσει την αναδιαμόρφωση του ευρωπαϊκού (κυρίως) χάρτη. Ταυτόχρονα προετοιμάζονται και οι ομογενείς στην Πόλη, στη Μικρά Ασία και στον Πόντο για να διεκδικήσουν τα εθνικά δίκαιά τους. Κύριος εκφραστής αυτών των διεργασιών είναι οι «Αλύτρωτοι Έλληνες». Από τους πρώτους στρατεύεται σε αυτή την υπόθεση και ο Σπανούδης.
Στις 1 Ιουλίου 1918, η Κοινή των Αλύτρωτων Ελλήνων Επιτροπεία διοργανώνει στην Πόλη εκδήλωση για να τιμήσει την εθνική προσφορά του στρατηγού Δημήτρη Ιωάννου. Στην εφημερίδα «Σκλάβα Ελλάς» αναφέρεται ότι τον τιμώμενο προσφώνησαν ο πρόεδρος, ο αντιπρόεδρος και ο Κωνσταντίνος Σπανούδης.
Στην προσπάθεια να διαμορφωθεί ατμόσφαιρα πίεσης, ενόψει της επικείμενης Διάσκεψης της Ειρήνης, συγκλήθηκε στο Παρίσι (5 Νοεμβρίου 1918) ένα Συνέδριο των Αλύτρωτων Ελλήνων, το οποίο εξέδωσε Ψήφισμα που δημοσιεύθηκε μάλιστα σε σημαντικές γαλλικές εφημερίδες. Αναφέρει ότι οι Αλύτρωτοι Έλληνες θεωρούν απόλυτα δίκαιο το αίτημα των Ελλήνων της Τουρκίας και της Βουλγαρίας, «οι οποίοι δεν δύνανται επί μακρύτερον να υφίστανται την μυσαράν καταπίεσιν και τυραννίαν των να ρυθμίζουν αυτόβουλα την τύχη τους» και -μέσω του Εθνικού Συμβουλίου τους που εξέλεξαν- θα επιδιώξουν «την πλήρη απολύτρωσιν της Ελληνικής φυλής και την ένωσιν αυτής μετά της μητρός Ελλάδος.».
Στη Διάσκεψη Ειρήνης (Βερσαλίες, Ιανουάριος 1919, με εκπροσώπους 27 κρατών), η Ελλάδα προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει τη συμμετοχή της, στο πλευρό των νικητών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε όμως δύο μειονεκτήματα:
1. Την πενιχρή χρονική και στρατιωτική συμβολή της (κορυφαία διάκριση η μάχη του Σκρα, τον Μάιο του 1918, αφού άργησε να μπει στον πόλεμο, λόγω του διαξιφισμού Βενιζέλου-Βασιλιά,
2. Τις ιταλικές διεκδικήσεις στη Μικρασία. Παράλληλα, είχε και δύο πλεονεκτήματα: την ευρεία αποδοχή της προσωπικότητας του Ελευθερίου Βενιζέλου στους διεθνείς διπλωματικούς παράγοντες, αλλά και την αξιόπιστη προοπτική της να χρησιμεύσει στους Μεγάλους ως τοποτηρητής των συμφερόντων τους στην Ανατολή, χωρίς τη δική τους οικονομική-στρατιωτική φθορά. Στην ελληνική αποστολή συμμετέχει και ο Σπανούδης, ως εκπρόσωπος των Αλύτρωτων Ελλήνων.
Η Ελλάδα είχε υποβάλει «Υπόμνημα», ήδη, από το Δεκέμβριο 1918, με διεκδικήσεις εδαφών, με κριτήριο την ελληνική πλειοψηφία των κατοίκων τους, ενώ για την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά πρότεινε ένα διεθνές καθεστώς υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών. Στο Υπόμνημα, κατά τον οξυδερκή Σαράντο Καργάκο, ο Βενιζέλος «ως ευφυής διπλωμάτης» δεν συμπεριέλαβε τα ζητήματα της Κωνσταντινουπόλεως, του Πόντου και της Κύπρου, διότι ήξερε ότι όποιος ζητάει τα πολλά, χάνει και τα λίγα. Οι χώροι αυτοί, πίστευε, ότι θα έπεφταν στα χέρια της Ελλάδος, μετά από μερικά χρόνια, σαν ώριμα σύκα. Αρκεί να μπορούσε να εμπραγματώσει τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών.». Επίσης, «Η μη εμμονή» του Βενιζέλου, στο θέμα της Κωνσταντινουπόλεως και η εμμονή του στο θέμα της Σμύρνης οφειλόταν σε δύο παράγοντες: Γνώριζε, ότι η Κωνσταντινούπολη είναι χώρος διεκδικήσεων πολλών κρατών, άρα θα προσέκρουε στην άρνησή τους. Ωστόσο, αν η Ανατολική Θράκη αποτελούσε ελληνική επικράτεια, τότε η ενδοχώρα της Κωνσταντινουπόλεως θα ήταν ελληνική και, συνεπώς, η Βασιλεύουσα - έστω και υπό καθεστώς διεθνοποιήσεως - θα ήταν κατ' ουσίαν ελληνική, αφού άλλωστε και η τροφοδοσία της θα εξαρτιόταν σε καθημερινή βάση από την ελληνική – όπως πίστευε - ενδοχώρα της Αν. Θράκης.
Ο Σπανούδης καταγράφει, ότι άκουσε, στο περιθώριο της Διάσκεψης, τον Γάλλο πρωθυπουργό Ζωρζ Κλεμανσώ να λέει, ότι «δεν υπάρχει μέσα εις την συνδιάσκεψιν πιο επιβλητικός άνθρωπος από τον Βενιζέλον» και τον Άγγλο λόρδο Μπάλφουρ να αξιολογεί τον Βενιζέλο ως τον ευπρεπέστερο και ικανότερο πολιτικό τον οποίο είχε ποτέ συναντήσει.
Κατά την κρίσιμη περίοδο αυτών των διεργασιών, ο Σπανούδης αναφέρει, ότι ο Βενιζέλος παρότρυνε, διαρκώς, την ομάδα εργασίας, στην οποία συμμετείχε, «να είμεθα πολύ προσεκτικοί εις τας εκθέσεις και τα στατιστικά, μην τυχόν εξογκωθούν οι αριθμοί που πρέπει να υποβάλουμε προς επιτροπάς.». Παράλληλα, είχε αναλάβει και ευρύτερες αρμοδιότητες, για την προώθηση των στόχων των Αλύτρωτων Ελλήνων. Σημειώνει, ότι είχαν μοιράσει, με τον Νικόλαο Κυριακίδη και τον Βασιλακάκη, τα σχετικά ταξίδια, σε Γαλλία-Αγγλία-ΗΠΑ, ενώ σε άλλο σημείο επιβεβαιώνει την «εθνική οδοιπορία» του, όπως την ονομάζει: «Τον ηρώτησα (σημ. τον Βενιζέλο), μια μέρα που πήγα βιαστικά εις το Παρίσι, από το Λονδίνο, για να ζητήσω τις οδηγίες του.».
Επίσης, παραθέτει την εξής απάντηση του Βενιζέλου, όταν «μετά τον διπλωματικό κάματο της ημέρας στο ξενοδοχείο Ritz του Λονδίνου, ο Σπανούδης παρατήρησε, ότι ο Αδαμάντιος Κοραής ονειρευόταν καλά σχολεία και βιβλία περισσότερο από τα πολλά εδάφη: «Υπόσχομαι, ότι, άμα τελειώσω, με το καλό, τα εθνικά μας ζητήματα και γίνω υπουργός Παιδείας, να περιοδεύσω όλην την Ελλάδα και να κάμω ό,τι χρειάζεται. Όλη μας η προσπάθεια σε αυτό πρέπει να κατατείνη. Πώς να δώσουμε πραγματική αγωγή και χαρακτήρα στα Ελληνόπουλα.»».
Το κύρος του Σπανούδη αναγνωρίζεται και στα λόγια του Βενιζέλου, σε ένα διάλειμμα των εργασιών της Διάσκεψης: «Είσαι ο πρώτος Έλλην δημοσιογράφος, που επέτρεψεν ο Σαράιγ να πάη στο ελληνικό μέτωπο.». Θεωρήθηκε, δίκαια, ως προνομιακή μεταχείριση, επειδή ο Σαράιγ αντιμετώπιζε με υπεροψία τους Έλληνες, προκαλώντας επανειλημμένα τη σφοδρή αγανάκτησή τους.
Πλησιάζοντας προς τη λήξη των εργασιών, ο Σπανούδης θυμάται τον ενθουσιασμό του Βενιζέλου, από τις ευνοϊκές εξελίξεις: «Πολύ σύντομα θα προγευματίζουμε στην Ελλάδα και θα παίρνουμε το δείπνο μας στην Πόλι.».
Μακριά από κάθε σπασμωδικό ακτιβισμό ρητορείας, πλησίαζε η ώρα της λυτρωτικής δράσης, που θα οδηγούσε στην αποβίβαση ελληνικών δυνάμεων στη Σμύρνη (αλλά όχι στην Πόλη), στις 2 Μαΐου 1919.
Πριν από την έναρξη και κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης, ο Σπανούδης είχε την τιμή να συνεργαστεί με έναν εξαιρετικό πυρήνα διπλωματών: Τον υπουργό Εξωτερικών, Νικόλαο Πολίτη (στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1932) είχε προεδρεύσει σε Γενική Συνέλευση της Κοινωνίας των Εθνών!), τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, Λάμπρο Κορομηλά, τον Ιωάννη Γεννάδιο, πρέσβη στο Λονδίνο, μέχρι το 1918, όταν και αφυπηρέτησε (τον οποίο γνώρισε, το 1911, με σύσταση του Βενιζέλου) και τον πρέσβη Άθω Ρωμάνο (διδάκτορα της Φιλοσοφίας και της Νομικής), ιδανική εκπροσώπηση των ελληνικών Δικαίων και διεκδικήσεων, από κορυφαίο επιτελείο εμπειρογνωμόνων.
Το θριαμβικό επιστέγασμα ήρθε με τη Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1920), με την οποία, η Ελλάδα θα διαμόρφωνε ένα κράτος 170.000 τετ.χλμ. με 7 περίπου εκατομμύρια κατοίκους. Στην Ελλάδα, παραχωρούνταν, η Ανατολική Θράκη, τα νησιά Λέσβος - Χίος - Σάμος - Ικαρία - Ίμβρος - Τένεδος και τα Δωδεκάνησα, πλην Ρόδου, ενώ το βασικό ήταν, ότι η Ελλάδα έπαιρνε την περιοχή της Σμύρνης, στην οποία, μετά από πέντε χρόνια, θα διενεργούνταν Δημοψήφισμα, ώστε να αποφανθούν οι κάτοικοί της, για την τύχη της. Πρακτικά, δηλαδή, θα εξασφαλιζόταν η ελληνική πλειοψηφική κυριαρχία, στην περιοχή, με τη μεταφορά σημαντικού ελληνικού πληθυσμού, από τη βαλκανική Ελλάδα, όπως έγινε πρόσφατα, με τη Βόρεια Κύπρο και τη μεθοδευμένη μετεγκατάσταση εκεί χιλιάδων Τούρκων, από την Ανατολία.
25 Ιούνη 2022
«πουθενάδες».
