Ακόμη κι έτσι, όμως, δεν μπορούν ν’ αλλάξουν την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα η οποία τους αναγκάζει κατά διαστήματα να βιώνουν μεγάλες απογοητεύσεις, ειδικά όσοι αρνούνται να μάθουν από το παρελθόν. Η «επιτυχία» (όπως και η «αποτυχία») στον κόσμο των επιχειρήσεων δεν έχουν να κάνουν μόνο με την προσωπική αξία του επιχειρηματία. Έχουν να κάνουν (και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό) με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά την στιγμή που ο επιχειρηματίας λαμβάνει τις σημαντικές του αποφάσεις. Τις περισσότερες φορές επειδή σπανίως ένα επενδυτικό σχέδιο ολοκληρώνεται αμέσως, κάθε μεταβολή στις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά μπορεί ν’ ανατρέψει όλο τον σχεδιασμό.
Έτσι μια μεγάλη παραγγελία για ναυπήγηση πλοίων μπορεί μεν την στιγμή της υπογραφής των συμβολαίων να είναι μια «σοφή» επιχειρηματικά κίνηση, αλλά στην πορεία να καταλήξει βραχνάς που να οδηγεί τον επιχειρηματία στην χρεοκοπία. Χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του Ν. Παππά ο οποίος πρόσφατα ακύρωσε την παραγγελία κάποιων από τα πλοία που σχεδίαζε να ναυπηγήσει. Η κρίσιμη παράμετρος που καθορίζει το μέλλον της επιχείρησης, όταν προκύψει τέτοιο ζήτημα, είναι το αν η εταιρεία είναι εκτεθειμένη σε δανεισμό και αν «ναι» σε ποιό ποσοστό σε σχέση με τις πωλήσεις (τζίρο) της.
Ο μεν Ν. Παππάς εξαιτίας της απόφασης του για την ακύρωση της ναυπήγησης κάποιων πλοίων κατάφερε να έρθει σε συνεννόηση με τα πιστωτικά ιδρύματα που τον έχουν δανείσει και να συνεχίσει να προΐσταται της εταιρείας του. Ωστόσο κάποιοι άλλοι δεν ήταν το ίδιο τυχεροί.
Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει μια επισήμανση. Οι εταιρείες έχουν ιδιοκτήτες τους μετόχους τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ανήκουν σ’ αυτούς. Ανήκουν σ’ αυτούς που ελέγχουν τα χρέη τους. Δηλαδή σ’ αυτούς που τους παρέχουν τα κεφάλαια για την λειτουργία τους. Ναι μεν οι μετοχές αντιπροσωπεύουν το χρέος των εταιρειών στους μετόχους τους, αλλά επειδή τα λεφτά εκείνα που μπήκαν στο Ταμείο έχουν από καιρό εξανεμισθεί ιδιοκτήτες της εταιρείας είναι όσοι της παρέχουν δάνεια με οποιαδήποτε μορφή.
Συνεπώς όταν μια εταιρεία χρωστά σε πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες ή επενδυτικά σχήματα-funds) ιδιοκτήτες δεν είναι οι μέτοχοι της αλλά τα πιστωτικά ιδρύματα.
Απόδειξη της παραπάνω θέσης είναι ότι προκειμένου να συναφθεί ένα δάνειο λαμβάνονται ως εγγύηση είτε προσωπική περιουσία των μετόχων, είτε παρακρατείται η κυριότητα μετοχών, είτε τίθενται στόχοι (π.χ. ο τζίρος ή η τιμή της μετοχής στο χρηματιστήριο να είναι πάνω από ένα όριο).
Τα προηγούμενα ισχύουν και για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις για τις οποίες μάλιστα τα πράγματα μπορεί να είναι και χειρότερα (σε σχέση με τις μη εισηγμένες) δεδομένου ότι η διακύμανση της τιμής της μετοχής (η οποία επηρεάζεται και από άσχετους προς την επιχείρηση παράγοντες όπως το γενικότερο οικονομικό κλίμα) μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα. Φτάνουμε έτσι στο σημείο το ουσιαστικό κουμάντο σε μια επιχείρηση να το έχουν έμμεσα ή άμεσα οι πιστωτές της.
Έμμεσα όταν επιτυγχάνουν τον έλεγχο της επιχείρησης μόνο με την μεταφορά στην Διοίκηση/Ιδιοκτησία της των «φόβων» και ενδεχομένως των «προτάσεων» τους. Τόσο οι «φόβοι» όσο και οι «προτάσεις» είναι τις περισσότερες φορές οι συγκαλυμμένες διαταγές τους για το πώς πρέπει να διοικηθεί η εταιρεία από δω και πέρα.
Άμεσα όταν επιτυγχάνουν το ίδιο με προηγουμένως αποτέλεσμα χωρίς την χρήση της έμμεσης «ευγενικής» προσέγγισης. Προφανώς ο δεύτερος τρόπος χρησιμοποιείται είτε όταν οι καταστάσεις είναι πιεστικές και δεν υπάρχει άνεση χρόνου, είτε όταν οι πιστωτές έχουν μπροστά τους κάποιον που δεν καταλαβαίνει ή κάνει πως δεν καταλαβαίνει.
Έτσι οι Διοικήσεις/Ιδιοκτησίες των επιχειρήσεων που είναι εκτεθειμένες σε δανεισμό βρίσκονται υπό συνεχές άγχος για το αν τόσο οι εξελίξεις στην αγορά που δραστηριοποιούνται όσο και στην δική τους επιχείρηση θα είναι ευνοϊκές ώστε να κρατήσουν τον έλεγχο της για λίγο καιρό ακόμα. Κάποιες αποδέχονται την μοίρα τους, ενώ κάποιες άλλες δίνουν τη μάχη μέχρι τέλους. Παραμένουν στην θέση τους μόνον όσοι δεχτούν να εκτελούν τις εντολές των πραγματικών ιδιοκτητών (πιστωτών) χωρίς πολλές ερωτήσεις και φυσικά χωρίς να φέρνουν αντιρρήσεις. Οι υπόλοιποι οδηγούνται στην έξοδο είτε με το καλό είτε με το ζόρι.
Βέβαια οι πιστωτές προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους δίνουν την ευκαιρία σ’ όσους «αποχωρούν» από την Διοίκηση/Ιδιοκτησία της επιχείρησης να δώσουν στην δημοσιότητα (είτε μέσω ανακοίνωσης, είτε μέσω διαρροών) την δική τους εκδοχή ώστε να μην καταστραφεί η δημόσια εικόνας τους. Ακόμα όμως κι έτσι σχεδόν πάντα γίνεται γνωστή η πραγματική αιτία μαζί με τις σχετικές λεπτομέρειες, ειδικά όταν αυτές αποκαλύπτουν «μυστικά» που ο αποχωρών δεν θέλει να βγούν προς τα έξω. Μ’ αυτό τον τρόπο όσοι είχαν προσωπικά με τον αποχωρούντα βρίσκουν την ευκαιρία να τον εκδικηθούν εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι εκείνος δεν μπορεί να τους απαντήσει γιατί έτσι θα επιβεβαιώσει όσα ακούγονται.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα υπήρξαν δύο βαρύνουσες αποχωρήσεις γνωστών μας επιχειρηματιών από τις εταιρείες που οι ίδιοι ίδρυσαν και διηύθυναν. Η πρώτη χρονικά αποχώρηση ήταν αυτή του Δ. Μελισσανίδη από την εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης AEGEAN μέσω της εξαγοράς-ακύρωσης των μετοχών του από την επιχείρηση.
Η δεύτερη ήταν η αποπομπή του Πήτερ Γεωργιόπουλου από την GENKO, εταιρεία που ο ίδιος έστησε και διηύθυνε (βλέπε εδώ). Είναι προφανές από τα σχετικά δημοσιεύματα ότι ο Γεωργιόπουλος αντικαταστάθηκε επειδή οι πιστωτές της GENKO τον έκριναν ακατάλληλο να συνεχίσει να διευθύνει την εταιρεία. Προφανώς θεώρησαν ότι η διατήρηση του στην θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου ήταν επιβλαβής για τα συμφέροντα τους. Άλλωστε ο Γεωργιόπουλος κόστιζε περισσότερο από τον διάδοχο του, ο οποίος είχε δεν είχε κάτι περισσότερο από 6 μήνες στην εταιρεία της οποίας την Διοίκηση ανέλαβε. Το γεγονός ότι η «παραίτηση» του έλαβε χώρα αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας αναχρηματοδότησης με τους πιστωτές της GENKO έδωσε τροφή στα σχόλια περί αποπομπής, τα οποία ο ίδιος μέσω διαρροών του προσπάθησε να διασκεδάσει(βλέπε εδώ).
Για όποιον δεν θέλει να εθελοτυφλεί είναι ξεκάθαρο ότι οι πιστωτές έκριναν πως η αντικατάσταση του Γεωργιόπουλου (όπως και άλλων στο παρελθόν) θα καθιστούσε φθηνότερη την οικονομική διάσωση της εταιρείας, δηλαδή θα τους στοίχιζε λιγότερο. Επιπλέον οι πιθανότητες να πάρουν πίσω τα λεφτά τους θ’ αυξάνονταν αν απομακρυνόταν ο Γεωργιόπουλος. Γιατί οι πιστωτές σπανίως επιθυμούν να χάσουν τα λεφτά τους. Έτσι η αναχρηματοδότηση της GENKO ήταν γι’ αυτούς η μόνη επιλογή, αφού σ’ αντίθετη περίπτωση θα έβγαιναν χαμένοι και κάτι τέτοιο δεν θ’ άρεσε στους δικούς τους μετόχους/εταίρους. Για να κλείσει η αναφορά στην περίπτωση Γεωργιόπουλου σημειώνω ότι ο Γεωργιόπουλος είναι μάνατζερ (κουμανταδόρος) στην AEGEAN και μετά την επαναγορά/ακύρωση των μετοχών Μελισσανίδη μεγαλομέτοχος με σχεδόν 16%.
Στον κόσμο των επιχειρήσεων -όπου δε χωρούν συναισθηματισμοί- η μόνη αντικειμενική αξία είναι η οικονομική επιφάνεια κάθε επιχείρησης και επιχειρηματία. Όπως δηκτικά λένε οι Αμερικανοί: money talks (το χρήμα μιλά/κάνει κουμάντο). Όλα τα υπόλοιπα είναι για τους ρομαντικούς και για τους συγγραφείς εγχειριδίων σχετικά με τις επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα. Τώρα το πώς μαζεύεται το χρήμα, αυτό είναι μια άλλη και με πολλά «βρώμικα» μυστικά ιστορία. ]
Η κρίσιμη παράμετρος που καθορίζει την τύχη του κάθε επιχειρηματία είναι ένας συνδυασμός των οικονομικών μεγεθών της εταιρείας, της έκθεσης της σε δανεισμό (πόσα χρωστά), ττων συνθηκών στον κλάδο δραστηριότητας της και τέλος της ικανότητας του επιχειρηματία να προσαρμοστεί στις νέες και μεταβαλόμενες συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση το «ισοζύγιο δύναμης» είναι σχεδόν πάντα μ’ αυτόν που ελέγχει τα χρέη της εταιρείας.
Πρέπει όλοι μας να έχουμε υπόψη μας ότι κάθε σημείο του οικονομικού κύκλου παρέχει ευκαιρίες σ’ όσους διαθέτουν πλεονάζοντα κεφάλαια για ν’ αρπάξουν επιχειρήσεις, είτε εξαγοράζοντας τες σε καλή (ή λιγότερο καλή) τιμή είτε δανείζοντας τες και στη συνέχεια εκπαραθυρώνοντας τους μέχρι χτές ιδιοκτήτες. Ειδικά στις περιόδους κρίσεων και υφέσεων οι ευκαιρίες είναι περισσότερες και η εξοικονόμηση χρημάτων πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι αν η συναλλαγή γινόταν στην ανοδική φάση του οικονομικού κύκλου.
Υ.Γ. 1. Η αναφορά ειδικά στην περίπτωση Γεωργιόπουλου έγινε προκειμένου να τονιστεί ότι ακόμη και ένας ιδιαίτερα επιτυχημένος στον κλάδο του επιχειρηματίας είναι δυνατόν να πέσει θύμα των «κορακιών» που έχουν βάλει στο μάτι μια επιχείρηση. Επιπλέον τόσο ο Γεωργιόπουλος ως επιτυχημένος επιχειρηματίας όσο και ο Μελισσανίδης με την AEGEAN χρησιμοποιήθηκαν από τον Κ.Α.Τ. προκειμένου να δώσουν στους ΑΕΚτζήδες την εντύπωση ότι η Α.Ε.Κ. μαζί τους «εκτοξεύεται».
Οι περιπτώσεις Μελισσανίδη και Γεωργιόπουλου είναι τρανή και αδιάψευστη απόδειξη του προβληματισμού που είχαμε αναπτύξει πάνω από μια φορές σχετικά με την τύχη μιας Α.Α.Ε. όταν τις τύχες της αναλαμβάνει ένας επιχειρηματίας χωρίς να υπάρχει κάποιο γενικότερο σχέδιο για την διοίκηση της. δεν πάει άλλωστε πολύς καιρός από αυτό μας το κείμενο.
Ωστόσο όσα γράφτηκαν αν απ’ όσα γράφτηκαν παραπάνω αφαιρέσει κανείς τα ονόματα όσα απομένουν (δηλαδή η ουσία) ισχύουν για κάθε περίπτωση.
Υ.Γ. 2. Και η περίπτωση (απομάκρυνσης στην ουσία) του Μελισσανίδη στην AEGEAN σχετίζεται με τις οικονομικές επιδόσεις της εταιρείας. Μπορεί στη συγκεκριμένη περίπτωση η σχέση να μην είναι προφανής, αλλά όπως καλά γνωρίζουν όσοι έχουν και την παραμικρή σχέση με τον επιχειρηματικό κόσμο όλες οι αποφάσεις τελικά επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τα οικονομικά μεγέθη (και συνεπώς την οικονομική κατάσταση) μιας επιχείρησης καθορίζοντας έτσι και την μοίρα του επιχειρηματία/ιδρυτή της. ειδικά στην περίπτωση του Μελισσανίδη μέτρησε (μεταξύ άλλων) πολύ η αδυναμία του να προσαρμοστεί στο σημερινό επιχειρηματικό περιβάλλον.
26 Νοέμβρη 2016
παρατηρητής 1.
